hải chiến hoàng sa, 19/01/1974, nguyễn văn thiệu, hồ văn kỳ thoại, trần văn chơn, ngô quang trưởng, đỗ kiểm, diệp quang thủy, HQ 4, HQ5, HQ 10, HQ 16, hải kích, biệt hải,271, 274, 389, 396, 402, 407

  HẢI CHIẾN HOÀNG SA_TRUNG CỘNG CHIẾM HOÀNG SA

                  THỰC HIỆN KẾ HOẠCH – DIỄN TIẾN DẪN ĐẾN TRẬN HẢI CHIẾN                                                                                                                                     Thềm Sơn Hà                 (Tiếp theo_trích từ bài 'Hải Chiến Hoàng Sa' trong cuốn sách "SỰ THẬT HẢI CHIẾN HOÀNG SA 19/01/1974" tái bản tháng 12/2020)     

Lúc 10:25H, HQ 10 khai hỏa viên đạn đầu tiên vào tàu địch 396 khi chúng xăm xăm tiến lại gần, HQ 10 báo cáo qua âm thoại, tiếng nổ được các chiến hạm ta ghi nhận. Ngay sau đó HQ 16 khai hỏa vô 396.

Cùng lúc HQ 4 và HQ 5 báo cáo khai hỏa vào 274.

• Mặt trận phía Nam phân đoàn I đối đầu với Kronstadt 271 & 274.

Đại tá Ngạc vào CIC báo cáo về TTHQ/HQ chiến hạm ta đã khai hỏa vào chiến hạm địch.

HQ 4 được chỉ định mục tiêu là 271, nhưng loạt đạn đầu tiên của khẩu 76,2 ly tự động trước mũi HQ 4 khai hỏa vào 274, viên đạn đầu tiên không kích hỏa, 4 viên sau dù bị trở ngại nhưng cũng nhắm đúng mục tiêu trúng đài chỉ huy, viên chính ủy và hạm phó chiếc 274 tử trận, đạn trúng màn chắn khói, khói bốc lên ngùn ngụt, ngoài ra đường dây liên lạc nội bộ cũng bị hư hại nhiều nơi.

Trên HQ 5, Hạm phó phân chia mục tiêu cho từng khẩu súng và chỉ thị điều chỉnh đạn tự hủy và chạm nổ, khẩu 127 ly trực xạ, nhắm vào vị trí chân vịt và hầm máy, các khẩu 40 ly nhắm vào đài chỉ huy. 

Tất cả súng trên HQ 5 bắt đầu nổ ran, loạt đạn 127 ly từ HQ 5 trúng vô 274 làm hư hại hệ thống tay lái điện, tàu sắp sửa tiến vào vị trí kẹt giữa HQ 4 và HQ 5. Trước tình trạng bất lợi, Hạm trưởng 274 ra lịnh chuyển sang lái tay, 3 máy lùi hết tốc độ tránh khỏi gọng kềm.

Đại tá Ngạc trở lên đài chỉ huy, HQ 4 báo cáo khẩu 76,2 ly trước mũi bị trở ngại tác xạ. Lo ngại HQ 4 không đủ khả năng đối đầu với 271, Đại tá Ngạc ra lịnh HQ 4 vận chuyển về hướng Đông Nam.

Vì khoảng cách giữa chiến hạm ta và địch từ 1000 đến 3000 yards do vậy hầu hết đều là trực xạ. Về phần TC vì tin tưởng HQ 4 là soái hạm nên cả 2 chiếc 271, 274 trong đợt khai hỏa đều hướng khẩu 85 ly trực xạ vào HQ 4, trúng ngay đài chỉ huy làm 3 chiến sĩ HQ 4 bị thương.

HQ 4 mặc dù đang vận chuyển ra khỏi vòng chiển, nhưng khẩu 76,2 sau lái và các khẩu súng còn lại vẫn tiếp tục bắn vào 271 đang đuổi theo phía sau, tuy nhiên chỉ có thể bắn rất chậm thay vì bắn nhanh, tổng cộng tác xạ khoảng 57 viên. Ngoài ra các loại vũ khí khác cũng được sử dụng tối đa do vậy đã chống đỡ được sự tấn công dữ dội của chiếc 271.
Với kết quả sơ khởi thất lợi do HQ 4 bị trở ngại tác xạ, Đại tá Ngạc cố gắng liên lạc với HQ 16 để biết tình trạng phân đoàn II nhưng vô hiệu.

HQ 5 tiếp tục bắn vào chiếc 274, hai bên trực xạ trong khoảng một thời gian, có 5 viên 127 tác xạ trúng 274, chiếc này mất khả năng tác chiến quay về hướng đảo; tuy nhiên các khẩu súng trên 274 vẫn tiếp tục phản pháo. Đạn 85 ly xuyên thủng đài chỉ huy HQ 5 đường kính khoảng 0,5m và làm nát máy PRC 25, Đại tá Ngạc phải trở vô CIC sử dụng máy VRC 46 để liên lạc.

Hy vọng phi cơ sẽ bay ra yểm trợ như đã được hứa hẹn, Đại tá Ngạc hỏi V1DH khi nào phi cơ sẽ đến?
Từ TTHQ/HQ Đại tá Kiểm Tham mưu phó Hành quân/BTL/HQ trực tiếp thông báo Đại tá Ngạc là phi cơ đang bay đến để yểm trợ đồng thời khuyến khích chiến hạm ta giữ bình tĩnh và tác xạ chính xác.

Trong lúc này, Trung tướng Ngô Quang Trưởng đang hiện diện tại Trung tâm Hành quân /V1DH, ĐĐ Thoại gọi điện thoại cho Chuẩn tướng Nguyễn Đức Khánh Tư lệnh Sư đoàn 1 Không quân và được ông cho biết khu trục cơ F-5 nếu ra Hoàng Sa chỉ chiến đấu được mười lăm phút vì sẽ không đủ xăng ở lâu hơn nữa. Trước câu trả lời gián tiếp từ chối, mặc dù là cấp chỉ huy trực tiếp, Tướng Trưởng không tự mình quyết định, ông chỉ trả lời ngắn: “Tùy ông Thoại”.

Hy vọng không yểm đã trở thành vô vọng!

Cố gắng tiếp tục liên lạc với phi cơ từ 5 đến 10 phút nhưng không được đáp ứng, Đại tá Ngạc ngưng và đổi qua tần số liên lạc HQ 4 nhưng cũng vô hiệu.
Lúc 10:43H, HQ 5 báo cáo phòng vô tuyến trúng đạn phát hỏa, hệ thống truyền tin bị tê liệt. Không thể sử dụng được máy siêu tần số SSB để liên lạc với TTHQ/BTL/HQ, Đại tá Ngạc rời CIC.

• Mặt trận phía Bắc phân đoàn II đối đầu với T-43 389 & 396 và 2 tàu đánh cá 402 & 407.
Điểm cần nêu lên ở đây là về kích thước 389 và 396 dài hơn HQ 10, về hỏa lực 389 có phần trội hơn HQ 10 với 1 khẩu đại bác 85 ly trước mũi, 2 khẩu đại bác 37 ly sau lái (tương đương với đại bác Bofors 40 ly), 4 khẩu đại bác 25 ly và 4 khẩu đại bác 14,5 ly.
Chiếc 396 trang bị tương tự 389 nhưng phía trước mũi là khẩu 37 ly đôi thay vì 85 ly. Do vậy địch đã áp dụng chiến thuật bám sát vào các chiến hạm ta để làm giảm đi sự hiệu quả của khẩu 127 ly trên HQ 16 và 76, 2 ly trên HQ 10.
Được chỉ định là chiến hạm khai hỏa đầu tiên, khi tàu 396 hung hăng tiến đến gần Hạm trưởng HQ 10 Ngụy Văn Thà hét lớn ‘bắn” thẳng vào tàu địch.

Trên HQ 16, Hạm trưởng ra lệnh các ổ súng phải luôn luôn theo dõi mục tiêu. Sau khi các ổ súng đã sẵn sàng, HT ra lệnh khai hỏa. Vì không nhận được phản lịnh đổi mục tiêu là 389 nên HQ 16 cũng khai hỏa vào 396.
Cả hai khẩu 127 trên HQ 16 và 76,2 ly trên HQ 10 đều hướng về đài chỉ huy 396 trong đợt khai hỏa, chiếc này bị trúng đạn ngay đài chỉ huy (ĐCH), khói bốc lên mịt mù sau đó tàu lùi lại phía sau hoạt động có phần chậm lại.    

Trên HQ 16, tiếng nổ dồn dập của khẩu đại bác 40 ly đôi trước mũi và 2 khẩu 40 ly đơn tả, hữu sau lái, cùng với tiếng nổ liên hồi của đại bác 20 ly hợp thành một hòa âm khó tả. Khói thuốc súng từ trước mũi, sau lái, boong tàu phía sau và ngay dưới đài chỉ huy bay lên làm mờ cả một vùng trời trên chiến hạm.  Những tiếng nổ đinh tai nhức óc vang rền khắp chốn cộng thêm mùi khói thuốc súng tạo thêm niềm phấn khởi cho tất cả thủy thủ đoàn.

Về phần Trung Cộng, mục tiêu khai hỏa đầu tiên của 389 và 396 là chiếc HQ 16. Chiếc 396 sử dụng đại bác 37mm để trấn áp các vị trí quan trọng trên HQ 16 như đài chỉ huy, hầm máy … v.v…các loại vũ khí nhỏ hơn như đại bác 25 mm và 14,5mm tác xạ vào boong tàu.
Trong khi đó 389 sử dụng đại bác 85 ly bắn vào hông ngay đường tiếp xúc với mặt nước của HQ 16, các loại vũ khí khác từ 37 ly trở xuống tác xạ vào HQ 10.
Trận chiến giữa phân đoàn II và 389, 396 không còn phân biệt mục tiêu.

Khi kho đạn 127 ly trước mũi HQ 16 bị trúng đạn thủng một lỗ và tiếp theo khẩu 127 bất khiển dụng, HQ 10 quay sang tiếp cứu HQ 16, cả hai chiếc hợp lực chống trả 389 và 396.
Tất cả các khẩu súng trên HQ 10 đều nhả đạn vào tàu địch, đại bác 76,2 trên tàu nhắm chính xác vào mục tiêu, cả hai chiếc 389, 396 đều trúng đạn. Chiếc 389 trúng sân sau, phòng truyền tin, phá hủy khẩu đại bác 37 ly, hầm đạn phát nổ gây ra lỗ thủng hơi lớn làm nước tràn vào, máy phát điện bị tê liệt và hệ thống lái bất khiển dụng.

Chiếc 396 bị trúng đạn trên boong tàu gây thương vong, khoảng 11 viên đạn 76,2 từ HQ 10 đã xuyên thủng đài chỉ huy 396, phòng ngủ trên và dưới mặt nước và hầm đạn. (bài viết TC khen ngợi 396 là chiếc chiến đấu can đảm nhất trong trận chiến cũng bị trúng đến 118 viên đạn từ 127, 76, 40 và 20 ly. Trong số này có 11 viên 76 ly và không rõ số lượng đại bác 40 và 20 ly từ HQ 10. [14]

Đến lúc này HQ 10 vẫn an toàn, đạn từ tàu TC bắn tới đều bay qua đầu hoặc nổ trên mặt nước. Dù yếu thế vì chỉ có một máy khiển dụng gây bất lợi về tốc độ và khả năng vận chuyển, tuy nhiên dưới sự chỉ huy dũng cảm của Hạm trưởng Ngụy Văn Thà, HQ 10 đã tả xông hữu đột trong trận chiến.

Đang chiếm ưu thế, bổng dưng khẩu 76,2 ly trên HQ 10 bị trở ngại tác xạ, thêm vào đó chiến hạm chỉ có một máy khiển dụng, vì thế việc vận chuyển để sử dụng tối đa 2 khẩu đại bác 40 ly ở phía sân sau cùng một lúc rất là khó khăn.

Ngay trong tình trạng bất lợi này, một trong số 4 Komar ẩn mình ở hướng Bắc đảo Duy Mộng lợi dụng cơ hội quan sát lúc HQ 10 ở vào vị trí đúng ngay vào tầm tác xạ, chúng liền phóng ra một hỏa tiển Styx rơi trúng ngay đài chỉ huy, tạo nên tiếng nổ thật lớn phá tung ĐCH và phòng lái. Hạm trưởng, các Sĩ quan, Hạ sĩ quan và nhân viên ngành Giám lộ và Vận chuyển có mặt trên ĐCH và phòng lái đều tử trận ngoại trừ Hạm phó bị thương nặng nơi mặt, bụng và chân phải. Ngoài ra hầm máy và hầm đạn cũng bị trúng đạn bốc cháy. Đạn nổ văng tứ tung, lửa cháy bừng bừng khói đen tuôn mịt mù khắp con tàu.

Chiếc 389 sau khi đã cố gắng vá xong lỗ thủng và sửa chửa máy phát điện, quay trở lại tham chiến. Từ vị trí cách HQ 10 khoảng vài trăm mét, quan sát HQ 10 đang ở trong tình trạng rối loạn, không bỏ lỡ cơ hội chiếc 389 vận chuyển tiến vào phía sau lái hữu hạm HQ 10. Thấy tàu địch có ý định cặp vào một vài nhân viên hơi giao động nhưng 2 chiến sĩ Lê Văn Tây và Ngô Sáu vẫn ngang nhiên ghì chặt nòng súng làm tròn phận sự của mình. Lúc này trên HQ 10 có khoảng trên 50 chiến sĩ đã hy sinh và bị thương nặng nhẹ, khoảng hơn 20 người còn khả năng chiến đấu.
Với khoảng cách hơn 10 m, lính TC trên 389 ném lựu đạn, bắn súng tiểu liên, súng bazooka qua HQ 10 với ý định thanh toán các ổ súng còn lại, sau đó sẽ cặp vào xua lính tràn qua chiếm đoạt tàu và bắt sống thủy thủ đoàn HQ 10.

                 Sức công phá dữ dội của hỏa tiễn Styx đã phá tan ĐCH làm Đại úy Trí rớt xuống phòng lái, tuy nhiên với dáng người to con, tướng vạm vỡ (cao 1,74 m - nặng 70 kg), HP Nguyễn Thành Trí mặc dù đang bị thương nặng nhưng đã cố gượng đứng lên. Đoán được ý định của giặc, từ phòng lái, Đại úy Trí giựt lấy khẩu M16 nhã hàng loạt đạn vào tàu địch và sau khi đợi tàu địch vào đúng vị trí, ông cố sức vận chuyển chiến hạm, lấy hết tay lái về bên phải, hướng mũi tàu HQ 10 đâm vào hông bên trái chiếc 389 của địch. (theo Ngụy Minh Sâm chỉ huy lực lượng TC thì HQ 10 đụng vô phía sau thân tàu 389 lúc 10:35H)

Quá bất ngờ trước hành động sáng suốt và quyết tử này, chiếc 389 không còn cách gì để vận chuyển tránh né khỏi nên đã bị phần mũi của HQ 10 đâm mạnh vào yếu điểm của chiến hạm là phần sau lái, tạo nên một vết nứt dài 3m sâu 1m. [14]

             Sau khi HQ 10 đụng vào phần lái 389, cả hai chiếc đều bất khiển dụng, HQ 10 vẫn bình yên nằm trong tình trạng như đang thả trôi trong một vùng nước lặng gió, và bên cạnh, tàu Trung Cộng 389 cũng trong tình trạng tương tự, hai chiếc nằm song song bên nhau.

Cú đụng mạnh này cộng thêm vào những hư hại do hỏa pháo của HQ 10 bắn trúng trong đợt khai hỏa đầu tiên đã đưa chiếc 389 lâm vào tình trạng nguy kịch, vì thế sau khi các chiến hạm ta triệt thoái, 2 tàu đánh cá ngụy trang 402, 407 và chiếc 396 được lịnh đến tiếp cứu, đưa 389 ủi vào bãi san hô trong khu vực đảo Quang Hòa, thủy thủ đoàn được chuyển qua tàu khác.

Tiếp theo, kho đạn bị phát nổ, tàu tiếp tục cháy cho đến ngày 20/01 và bị chìm nhưng đã được vớt lên đưa về đảo Phú Lâm sửa chửa khẩn cấp, khoảng 1 tháng sau được kéo về lục địa sửa chửa tiếp.
Tuy nhiên vì bị thiệt hại quá nặng, không thể phục hồi tình trạng hoạt động nên 389 đã bị phế thải. [14]

Có thể nói đây là chiến công hiển hách của HQ 10 trong trận hải chiến, mặc dù chỉ có một máy khiển dụng và vũ khí yếu kém nhưng chính HQ 10 đã gây thiệt hại nặng nề cho chiếc 389 về nhân mạng cũng như vật chất.

 Lúc này mặt trận phía Bắc chỉ còn HQ 16 đối đầu với 396, dù khẩu 127 bất khiển dụng, các khẩu đại bác 40 và các khẩu súng còn lại vẫn tiếp tục nhã đạn vào 396.

Không sử dụng được Komar vì thiếu nhiên liệu. Với ý định nắm phần chủ động chiến trường, TC lập tức điều động 2 chiếc Hainan 281 và 282 từ đảo Phú Lâm đến tăng viện.

Khoảng 10:50H, vì khoảng cách giữa hai phân đoàn quá xa, không quan sát được nhau, một quả đạn 127 ly từ HQ 5 nhắm vào tàu địch không may trúng vào phía hầm máy tả HQ 16, nước tràn vào, tàu bị mất điện, HT huy động nhân viên vào công tác phòng tai và sửa chửa máy điện. Toàn hầm máy chỗ nào cũng bị điện giật. Tất cả nhân viên đều rời khỏi hầm. Hạm trưởng nhận được báo cáo tàu sắp chìm.

HQ 16 hơi nghiêng về phía tả hạm, từ từ nước vào tình trạng nghiêng càng ngày càng nhiều. HT chụp lấy micro và ra lệnh: "Tất cả chiến hạm vào nhiệm sở đào thoát” rồi đến bên tay lái, tự chính ông điều khiển tàu thay nhân viên tập trung vào nhiệm sở phòng tai.

Khoảng vài phút sau, Đại úy Hiệp Cơ khí trưởng lên đài chỉ huy báo cáo ông đã khắc phục khóa kín lỗ thủng, tàu vẫn còn sử dụng được máy hữu.

Ðôi mắt Hạm trưởng sáng lên, nét vui mừng thể hiện qua từng lời khi ông nói vào micro: "Giải tán nhiệm sở đào thoát, giải tán nhiệm sở đào thoát".
La bàn bị mất điện nên tàu phải sử dụng la bàn từ như một chiến thuyền, bánh lái tại đài chỉ huy không hoạt động nên chiến hạm phải điều động những nhân viên to con khỏe mạnh xuống hầm bánh lái để trực tiếp quay bằng tay cái bánh lái khổng lồ.
Lúc này tàu đã quay ngược về hướng Tây Bắc, khi tàu gần đảo Hoàng Sa, HT dùng máy PRC 25 liên lạc Trung úy Liêm SQ trưởng toán lính cơ hữu HQ 16 trên đảo Vĩnh Lạc giải thích lý do ông không thể đón họ về tàu và giao cho Trung úy Liêm toàn quyền quyết định.

Tất cả nhân viên trên HQ 16 đều nghĩ là đạn 85 ly của tàu TC đã bắn trúng phần lái HQ 16. Về phía tàu TC chúng cũng có cùng ý nghĩ khi thấy HQ 16 nghiêng và quay ngược về hướng Hoàng Sa, Cam Tuyền.

Không còn bận tâm đến HQ 10 và HQ 16, chiếc 396 quay sang hợp lực với 271 tấn công HQ 5.
Chẳng nao núng, Trung úy Đồng trưởng khẩu đại bác 127 phản pháo bắn trúng 4 viên vô 271 (https://zhuanlan.zhihu.com/p/26966882). Địch trả đủa nhắm trúng vào khẩu 127, HQ Trung úy Nguyễn Văn Đồng tử thương, đại bác 127 ly bất khiển dụng, phòng chuyển đạn cho đại bác 127 ly bị cháy.
Sợ hầm đạn nổ HT cho đánh ngập nước. Hầu hết súng trên HQ 5 đều bị trở ngại, chỉ còn sử dụng khẩu 40 ly đôi trên sân thượng và 2 khẩu 40 ly đơn sân sau, tuy nhiên cũng không lâu ống giải nhiệt bằng nước khẩu 40 ly đôi bị bể, súng bất khiển dụng.
Ngoài ra phòng ngủ bị trúng đạn thủng 2 lỗ, radar phòng không bất khiển dụng. Phòng cơ khí báo cáo phía hữu hạm trúng đạn 85ly cách mặt nước 2ft, lỗ thủng khoảng 3’x5’, nước biển tràn vào mỗi khi tàu lắc, máy điện ngưng hoạt động. Đại úy Nguyền Cơ khí trưởng HQ 5 lập tức điều động nhân viên bịt lỗ thủng và khẩn cấp sửa chửa máy điện.

Trước tình trạng bất lợi của Phân đoàn I và không tường tận về tình trạng của Phân đoàn II, lúc 11:00H Đại tá Ngạc ra lịnh HQ 4 và HQ 5 di tản khỏi vòng chiến, cùng lúc trên HQ 10 Đại úy Trí ra lịnh nhiệm sở đào thoát.
Lúc 11:02H, HQ 4 báo cáo tất cả súng trên tàu đều bất khiển dụng, ngoài ra radar trên HQ 4 và HQ 5 cũng bất khiển dụng, khoảng 30 phút sau HQ 5 báo cáo mất liên lạc truyền tin với HQ 4 và không thể thấy HQ 4 hoặc HQ 16 trên màn ảnh radar.
Về phía TC vào thời điểm này các chiến hạm TC cũng không còn khả năng chiến đấu, HQ 5 ghi nhận 1 chiếc đang cháy và 3 chiếc di chuyển về hướng đảo.
Chiếc 274 bị hư hỏng nặng đã quay đầu về trước, 271 và 396 cũng đang quay về, tuy nhiên vì ít hư hại nhất nên chiếc 396 được chỉ định hợp lực cùng hai tàu đánh cá 402, 407 tiếp cứu 389 đang bị cháy.